آبراهامیان : تراژدی۳۲ و كمدی امريكايی ۹۹
🎙بخش‌هایی از گفت‌وگوی اختصاصی «اعتماد» با يرواند آبراهاميان مورخ ایرانی مقیم آمریکا در ارتباط با کودتای بیست وهشت مرداد و تحریم های اقتصادی آمریکا را در ادامه می‌خوانید:
✅يک فيلسوف قرن نوزدهمی بود كه ميگفت تاريخ تكرار ميشود، يك بار به صورت تراژدی و بار دوم به صورت كمدی. من تصور ميكنم كه اين مثال قابل تعميم به مقايسه تاريخی دوران كنونی با دوران كودتای ۲۸ مرداد است.
✅انگيزه بريتانيا اين بود كه با فشار اقتصادی و انزوای ايران، دولت مصدق را سرنگون كند. انگيزه دولت ترامپ در دوران اخير هم همين است، اميدوار است تحريم‌ها چنان فشار اقتصادی به ايران وارد كند كه باعث سقوط نظام شود. اما تفاوت ميان دو موقعيت، چيزی كه باعث ميشود شرايط كنونی تكرار كمدی وار دوران گذشته باشد، اين است كه در سال ۱۳۳۲ سازمانهای اطلاعاتي و امنيتی بريتانيا و امريكا، يعنی MI6 و CIA شبكه وسيعی از نيروهای وابسته به خود را در ايران سازماندهی كرده بودند.
✅بر اساس اسناد و مدارک تقريبا يك‌سوم از كل نمايندگان مجلس وقت توسط سازمانهای جاسوسی خارجی استخدام شده بودند، بخش عمده‌ای از رسانه‌ها تحت نفوذ نيروهای آنها و بخش عمده‌ای از افسران ارتش در امريكا آموزش ديده بودند.
✅در نتيجه اين نفوذ، شبكه گسترده‌ای از نيروها، مزدوران و مقامات وجود داشتند كه ميتوانستند كودتايی را عليه دولت وقت عملياتی كنند. اما در موقعيت كنونی اين نفوذ كاملا از بين رفته است، چنين حضور ديپلماتيک و امنيتی ديگر وجود ندارد. از سال ۱۳۵۸ حضور امريكا در ايران كاملا از بين رفته است.
✅از نظر آمریکاییها ملی شدن صنعت نفت، تهديدی برای جهان به شكلی كه ميشناختند، بود. احساس ميكردند اگر ملی شدن صنعت نفت در ايران موفق باشد، يك الگوی بسيار بد برای كشورهای ديگر ايجاد ميشود، به ويژه كشورهايی كه امريكاييها در آنها سرمايه‌گذاری كرده بودند؛ كشورهايی همچون عربستان سعودی و شركت نفتی آرامكو، اندونزی و ونزوئلا.
✅از نظر افرادی مانند كيسينجر، هر كشوری كه خط امريكا را دنبال نكند، تهديدی عليه نظام جهانی محسوب ميشود. براي كيسينجر و بسياری از افرادی كه اكنون در واشنگتن قدرت دارند، نظام جهانی يعنی ايالات متحده امريكا. هر كشوری كه عليه اين نظام اقدام كند يا از اين نظام انتقاد كند، به عنوان يك تهديد ديده ميشود.
✅ اما در شرايط حاضر، امريكا يک تهديد جدی برای نظام بين‌المللی مورد نظرش احساس ميكند و اين تهديد از جانب چين است نه ايران.
✅واكنش آمریکا به مساله ايران مانند واكنش به يک تهديد جدی است، آنها ادعا ميكنند كه جامع‌ترين و شديدترين تحريم‌ها را عليه يک كشور در طول تاريخ عليه ايران طراحی كرده‌اند.
✅هم ظريف و هم مصدق با زبان استقلال ملی در برابر قدرتهای خارجی و قدرتهای امپرياليست سخن ميگفتند. مصدق زمانی كه به سازمان ملل رفت در واقع داشت از استقلال كشورهايی دفاع ميكرد كه در آن دوران به تازگی از بند امپراتوريهای استعمارگر در آن دوران رها شده بودند. او با استفاده از اين عبارات سعی ميكرد تا حمايت اين كشورهای تازه استقلال‌يافته را جلب كند.
✅ظريف هم تلاش ميكند تا با همين ادبيات حمايت كشورهای ديگر جهان به ويژه كشورهای جهان سوم را جلب و تبيين كند. من تصور ميكنم كه اين نوع ادبيات ظريف پژواک همان ادبيات مصدق در سازمان ملل است.
✅ همه شواهد از جمله اسناد آژانس اطلاعات مركزی امريكا نشان ميدهد كه دولت بريتانيا نقش مهمی در كودتا بازی كرد، اما اين نقش تعيين‌كننده نبود. اسناد CIA نشان ميدهد كه اين سازمان از كمکهای MI6 استفاده كرده است، اما بريتانيايی ها از ميزان نفوذ و منابع مالی كافی برای اجرای كودتا برخوردار نبودند و خيلی نسبت به كمكک امريكايیها برای اجرای اين كودتا قدردان بودند.
✅قطعا اگر كمک لندن نبود، امريكاييها برای اجرای كودتا بسيار مسووليت پيچيده‌تر و سخت‌تری داشتند، اما برای بريتانيا به تنهايی اصولا امكان اجرای كودتا وجود نداشت و مقامهای امنيتی بريتانيا هم اين را در اسناد موجود تاييد كرده‌اند.
#امتداد