نقد و بررسی
تفاوت های شیوۀ های تولید فئودالی و آسیایی -یوسف زرکار
نکاتی پیرامون شیوۀ تولید :
# – «… اساس اقتصاد یک جامعه در رابطه مستقیم مالکین لوازم تولید و تولید کنندگان نهفته است. این رابطه طبیعتاً به شیوۀ بخصوصی از تولید در اجتماع می انجامد.» (مارکس – کاپیتال)
# – « در هر مرحله ای، ازمجموعۀ روابط تولیدی مخصوص آن مرحله و رشد نیروهای تولیدی، به شیوۀ تولیدی آن مرحله برمی خوریم ».( بهروز امین- در بارۀ فئودالیسم ایران قبل از مشروطه- به نقل از تاریخ ایران – پطروشفسکی). بیشتر بخوانید… »
دموکراسیِ در خطر – شیدان وثیق
امروزه اکثریت بزرگی از کشورهای جهان زیر سلطهی سیستمهای دیکتاتوری، توتالیتر یا نیادگرای دینی قرار دارند. دموکراسیهای موجود، در شکل نمایندگی، اقلیت کوچکی بیش نیستند. هیچ پدیداری اما در تاریخ ابدی نیست. این دموکراسیها و جمهوریهای دموکراتیک و لائیک/سکولار نیز به واقع میتوانند توسط اقتدارگرایی و دینسالاری از بین روند. خودکامگی و تاریکاندیشی میتوانند حتا به طور کامل بر جهانِ ما حاکم شوند. همچنان که در تاریخ گذشته چیرگیِ مطلق داشتند. خطر نابودی کامل دموکراسی اما در حالی بالقوه وجود دارد که اکثریت بزرگی از مردمانِ جهان امروزه خواهان آزادی و دموکراسیاند. در راه کسب آنها با چنگ و دندان تلاش و مبارزه میکنند. به زندان میافتند. از منافع و جان خود میگذرند. قربانیها میدهند. بیشتر بخوانید… »
در باره آنتونی نگری – بهروز فراهانی
پس از شنیدن خبر مرگ آنتونی نگری ، متفکر پسامارکسیست، رفقایی نظر من رو در مورد اون پرسیده بودند که من ، داغ داغ ! این جواب رو نوشتم که با کمی ویراستاری در ادامه میگذارم:
من معتقدم که زنده یاد نگری حتی یک سانتیمتر جنبش کمونیستی رو به جلو نبرد.
نگری معتقد بود مارکس در تئوری ارزش اش دچار خطای جدی شده و بین گروندریسه و کاپیتال تضادی در مورد آینده جهان سرمایه داری وجود داره و کاپیتال نتیجه اشتباه مارکس هست. بیشتر بخوانید… »
نقش و اهمیّت شیوۀ تولید آسیایی- بخش سوّم و پایانی
در توضیح و بررسی ساختار سیاسی- اجتماعی در شیوۀ تولید آسیایی، به موارد مهم زیرین یعنی دولت، طبقه و دین پرداخته می شود:
#- دولت، دین و طبقه:
میدانیم که : بطور کلی « هر طریقه از تولید بنیاد های قضایی مخصوص به خود و یک نوع خاص از حکومت و غیره را سبب می شود».(خنجی -همان) و « شرایط تولید هر دوره موقف عناصر را تعیین میکند و جمیع شئون اقتصادی و اجتماعی را مشخص می سازد. مثلاً در عصری که سرمایه داری غالب است، جمیع عوامل تابعی از آنند و درعصر برتری تولیدات کشاورزی، همه شئون تابعی از مالکیت ارضی اند». (خنجی-همان) « شیوهی تولید آسیایی بههمان اندازه كه نظریهای در مورد شیوهی تولید است، نظریه دولت نیز هست. این بدان خاطر است كه دولت در این نظریه بهعنوان یك متغییر مستقل مورد تأكید قرار گرفته است».( سیف- به نقل از رزیتا محمدی- شیوۀتولید آسیایی) بیشتر بخوانید… »
نقش و اهمیّت شیوۀ تولید آسیائی – بخش دوّم
– سیر نظریه وجه تولید آسیایی در ایران:
به دنبال تصمیم سازی سیاسی و رأی گیری در کنفرانس لنین گراد(1931 ) که به بحث “شیوۀ تولید آسیائی” خاتمه داده شد، نظریه تک خطّی ” ماتریالیسم تاریخی” که آنراجهان شمول می دانستند ( یعنی بطور یکسان اثر گذارهم درغرب و هم در شرق )، در میان احزاب و جریانات ” چپ اردوگاهی” سیطره یافت. در پی ایجاد حزب توده و با پیروی از ادبیّات ” مارکسیسم روسی ” این مقوله نیز عملأ و نظراً تحت سلطه ی نظری تاریخ دانان شوروی- که می کوشیدند وجود و سلطۀ فئودالیسم در جوامع شرقی و منجمله ایران را نیز قالب کنند، نه تنها به کناری نهاده شد؛ بلکه بحث تئوریک آن نیز مطرح نبود. حتی از ترس انگ و برچسب های دورۀ استالینی، بعضی از کمونیست های ایرانی نظیر آواتیس سلطان زاده که در برخی از تحلیل هایش به تفاوت های جوامع شرقی در مقایسه با جوامع غربی اشاراتی دارد، نیز سکوت کردند. بیشتر بخوانید… »
جنبش ژینا، یک سال بعد: ژئوپلتیک، دولت، طبقه – پرویز صداقت
مقدمه
موضوع اصلی مقالهی حاضر شناخت چالشها و کمبودهای جنبش ژینا یک سال پس از جرقهی آغازین آن است. جنبش کنونی از منظر تاریخی گامی بزرگ در تاریخ طولانی مبارزات دموکراتیک در ایران مدرن و بهطور مشخص بخشی از فرایندی است که با چیرگی ذهنیت انقلابی بر بخشی بزرگی از کنشهای اعتراضی از نیمهی دوم دههی ۱۳۹۰ آغاز شد که دو نقطهی اوج قبلیاش نیز اعتراضات دیماه ۱۳۹۶ و آبانماه ۱۳۹۸ بوده است. بیشتر بخوانید… »
مگس و جولان در عرصه سیمرغ – ناصر زرافشان
منتشر شده در تارنمای رسمی ناصر زرافشان
اخیراً در مجله مهرنامه، مطلبی زیر عنوان «استالینیست مهربان یا چه گوارای داستان نویس، به قلم شخصی به نام مهدی یزدانی خرم درباره زنده یاد صمد بهرنگی منتشر شده است. «مجله نویسان» مهرنامه از آن قماش قلم بدستانی هستند که گمان می کنند، «هر چه دورتر تف بیندازند، بزرگ تر شده اند»، تصور می کنند هر چه بیشتر گنده گوئی کنند، خود نیز
بزرگ تر می شوند: استالین، چه گوارا، چریک های فدایی خلق و سر آخر تخطئه بهرنگی با تحریفات ناشیانه و اطلاعات و اظهارنظرهای سطحی و آبکی. بیشتر بخوانید… »
معمای مسیح علینژاد یا پروژهای برای رهبری مسیح علینژاد؟ – محمد سهیمی
مقدمه
بدون شک خانم معصومه علینژاد قمی کلایی، که با نام مسیح علینژاد شناخته شده است، یکی از مطرحترین و جنجالیترین چهرههای اپوزیسیون در تبعید است. علینژاد به آن بخش از اپوزیسیون تعلق دارد که نگارنده آنرا سالها پیش برای اولین بار اپوزیسیون قلابی نامید، چرا که این بخش از اپوزیسیون از تحریمهای اقتصادی آمریکا علیه مردم ایران حمایت میکند، بسیاری از آنها، از جمله علینژاد، حتی از حمله نظامی به کشور حمایت کرده اند، و بخشی از آنها با تجزیه طلبان اتحاد دستکم تاکتیکی دارند. به گمان نگارنده، اپوزیسیون واقعی هم با دیکتاتوری مذهبی ولایت فقیه مخالفت کرده و از یک جمهوری دموکراتیک سکولار حمایت میکند، و هم مخالف تحریمهای اقتصادی، تهدیدهای نظامی، و تجزیه طلبی است. بیشتر بخوانید… »
هنگامی که عباس میلانی قافیهاش تنگ میآید – بهروز بیات
در جستجوی رضا شاه،
کوششهای آقای عباس میلانی در پژوهش و کنکاش در زوایای تاریخ معاصر ایران کنشی است نیکو که صرفنظر از جانبدار بودن رویکردش سزاوار تحسین است. در شرایط آزادی پژوهش و بیان، از لابلای ارزیابیهای گوناگون و حتی جانبدارنه است که شهروندان قادر خواهند شد تصویری کم و بیش دقیق از رخدادهای تاریخی بیابند. با وجود مطلوب بودن تنوع نگاه (حتی جانبدارانه)، البته استانداردهای پژوهشی باید رعایت شوند. آقای میلانی در کتاب “نگاهی به شاه” با وجود یکسو نگریاش این هنجارها را تا حدود زیادی رعایت کرده است. از این روی برای من که با علاقه به سخنرانی اخیر عباس میلانی با عنوان “در جستجوی رضا شاه” گوش فراداده ام، چشمپوشیدن از این هنجارها مایۀ شگفتی و آزارم شد. بیشتر بخوانید… »
سالگرد قیام ژینا جمهوری اسلامی و مخالفانش: حکومتی مخوف و خلاق، اپوزیسیونی ناکارآمد–بهنام امینی آمد
بهنام امینی ــ در آستانه سالگرد قیام ژینا قرار داریم. این مقاله خلاف یک جریان نیرومند موجود در فضای رسانهای حرکت میکند؛ جریانی که حکومت را در حال سقوط میبیند و ضعف “اپوزسیون” را تنها در این میبیند که متحد نیست.
۲۱ شهریور ۱۴۰۲
به سالگرد قیام ژینا یا “زن-زندگی-آزادی” نزدیک میشویم. در یکسال گذشته، و به ویژه در شش ماهه
ابتدایی آن، شاهد بودیم که بخشهایی از مردم مخالف حکومت، و در رأس آن زنان مخالف حجاب اجباری، با شجاعتی مثالزدنی و به قصد سرنگونی جمهوری اسلامی اعتراضات گستردهای را رقم زدند. بیشتر بخوانید… »